100-lecie Hufca Ziemi Rybnickiej! "Harcerstwo to ludzie"

Pierwsze drużyny harcerskie powstały na ziemi rybnickiej w kwietniu 1920 roku. Zajmowały się one pracą wychowawczą z młodzieżą, ale zaangażowały się też we wspieranie powstańców, a nawet w działania zbrojne w czasie II i III Powstania Śląskiego. W lipcu 1922 roku nastąpiło przyłączenie Górnego Śląska do Polski. Komenda Chorągwi w Katowicach powołała do życia Hufiec w Rybniku 3 września 1923 roku, a jego pierwszą komendantką została druhna Zofia Krasińska. Kilka dni później zorganizowano pierwszy zlot nowo powstałego hufca.

Na rybnickim rynku odbył się uroczysty apel, po którym w Starym Kościele Matki Boskiej Bolesnej odprawiono mszę za harcerzy. Gry i zabawy harcerskie odbyły się natomiast w obozie harcerskim, który rozbito nad rzeką Rudą. Tam też złożono pierwsze w dziejach rybnickiego hufca przyrzeczenie harcerskie. „Obchodząc jubileusz Hufca Ziemi Rybnickiej im. hm. Józefa Pukowca, przywołujemy tamte doniosłe chwile, mając jednocześnie świadomość odpowiedzialności, jaka na nas spoczywa w przekazywaniu kolejnym pokoleniom młodych Polaków harcerskich ideałów zawartych w słowach Ojczyzna - Nauka - Cnota” - pisał przed dziesięcioma laty na łamach „Gazety Rybnickiej” ówczesny komendant Hufca Ziemi Rybnickiej hm. Jan Bochenek.

Ośrodek w Wapienicy
Wielkim atutem rybnickiego hufca jest ośrodek obozowy w Wapienicy. To tam za pieniądze przekazane przez druhnę Klarę Szymańską, wdowę po Stefanie Szymańskim, przedwojennym komendancie rybnickiego hufca, ale też z dużą pomocą miasta wybudowano w latach 1999-2010 całoroczny Dom Zucha. Są tam również wybudowane wiele lat wcześniej drewniane domki kempingowe i miejsce na duże namioty, w których wiosną i latem mieszkają, a głównie nocują harcerze. To najlepiej wyposażony ośrodek harcerski w całym województwie. Nic więc dziwnego, że na biwaki, obozy i zimowiska przyjeżdżają do Wapienicy harcerze i zuchy z całej Polski. Bywa, że w tym samym czasie przebywa tam po 300 osób. Komendantka Patrycja Bielaczek podkreśla, że ośrodek funkcjonuje przez cały rok dzięki zaangażowaniu i pracy społecznej wielu harcerzy i to w bardzo różnym wieku.

Harcerstwo dzisiaj
Warunki, w jakich funkcjonowało harcerstwo na przestrzeni minionych 100 lat, mocno się zmieniły, bo mocno zmienił się świat i realia życia. Kadrę prowadzącą harcerskie drużyny, które w większości tworzą uczniowie szkół podstawowych, stanowią uczniowie szkół średnich, pełniący funkcje drużynowych.

- Hufiec tworzą ludzie. Na zbiórkach ci młodzi ludzie są zmuszeni ze sobą rozmawiać i razem działać. Pracuję w szkole i widzę, że w czasie przerw uczniowie właściwie ze sobą nie rozmawiają, tylko każdy siedzi ze swoją komórką. Harcerstwo funkcjonuje zupełnie inaczej i niesie ze sobą wiele wyzwań, np. zajęcia surwiwalowe pozwalają zdobyć nowe umiejętności, ale też przezwyciężyć własne słabości - mówi komendantka hufca Patrycja Bielaczek.

Jej matka Teresa Knura była komendantką w latach 1991-2007; harcerkami były też jej trzy siostry, ale ona, jak sama mówi, „nawróciła się” na harcerstwo dopiero w wieku 18 lat. Komendantką rybnickiego hufca jest od jesieni ubiegłego roku. Jak mówi, niedawna pandemia dała się harcerstwu mocno we znaki. Ubyło zuchów i harcerzy, a kilka drużyn przestało istnieć. Przestał też istnieć Hufiec Czerwionka-Leszczyny i osierocone drużyny z tej gminy przeszły do hufca rybnickiego. Teraz powoli ZHP odbudowuje swoje szeregi. Zmieniła się również mentalność rodziców i ich podejście do aktywności dzieci. 

- Kiedyś harcerze wyjeżdżali na weekendowy biwak i rodzice nie pytali nawet, dokąd na ten biwak jadą. A dzisiaj zdarza się, że rodzice dzwonią z pretensjami, że syn wrócił ze zbiórki w ubrudzonych spodniach. Albo drużyna wyjeżdża na wakacyjny obóz, a rodzice domagają się, by ich pociecha była cały czas pod telefonem - opowiada komendantka Patrycja Bielaczek.

Obchody jubileuszu
Główne jubileuszowe uroczystości odbędą się w sobotę 10 czerwca na terenie Kampusu przy ul. Rudzkiej. O godz. 16.00 rozpocznie się tam jubileuszowy apel harcerski, a pół godziny później część oficjalna, w czasie której m.in. zostaną wręczone odznaczenia i wyróżnienia. Zaplanowano również program artystyczny. O 19.30 w Kampusie rozpocznie się jubileuszowa, polowa msza św., a po jej zakończeniu harcerskie ognisko. Podobno harcerze bez ogniska to jak żołnierz bez karabinu.
W uroczystościach weźmie udział naczelniczka Związku Harcerstwa Polskiego, rybniczanka harcmistrzyni Martyna Kowacka, która od kwietnia roku 2015 do kwietnia 2019 była komendantką rybnickiego hufca. W latach 2017-21 była też rzeczniczką prasową ZHP, a w maju ubiegłego roku w czasie zjazdu ZHP została wybrana na naczelniczkę związku.

Harcerstwo najwyższej próby
Tydzień wcześniej, 3 czerwca, w Kampusie odbędzie się konferencja historyczna organizowana przez hufiec wspólnie z Muzeum w Rybniku. Będzie poświęcona wybitnym instruktorom rybnickiego hufca. Rozpocznie się o godz. 16.00 w auli budynku A przy ul. Rudzkiej 13c (Kampus). Kolejne wystąpienia prelegentów-harcerzy związanych z rybnickim hufcem, ale nie tylko, będą poświęcone osobom, które zapisały się w jego historii od jego patrona hm. Józefa Pukowca zaczynając. To dobra okazja, by lepiej poznać życiowe losy harcmistrza, nauczyciela i wychowawcy Innocentego Libury czy Klary i Stanisława Szymańskich, fundatorów Domu Zucha, który powstał na terenie ośrodka obozowego hufca w dzielnicy Bielska-Białej - Wapienicy.

Teksty poświęcone bohaterom konferencji znajdą się w wydawnictwie przygotowanym przez miejskie muzeum. Książka pod tytułem „Stali na straży harcerskich ideałów”, licząca 32 strony w nakładzie 200 egzemplarzy ukaże się w ramach nowego muzealnego cyklu Miniatury Rybnickie i będzie do kupienia już w czasie konferencji. Obchodom 100-lecia hufca będzie również towarzyszyć wystawa poświęcona historii rybnickiego harcerstwa, a sam hufiec przygotowuje też jubileuszową jednodniówkę, czyli okolicznościową gazetę jednorazową.

Harcerskie życie też kosztuje
Hufiec utrzymuje się z dotacji Urzędu Miasta Rybnika w formie grantów na realizację konkretnych zadań związanych np. z wypoczynkiem dzieci i młodzieży (w roku 2022 były to 2 dotacje na kwotę 41 tys. zł), z dotacji przekazywanej co roku przez gminę Gaszowice i ze składek samych harcerzy (45 zł za kwartał).

W dzielnicy Gotartowice działa jedyny w całym hufcu szczep harcerski, skupiający trzy jednostki: 11. Gromadę Zuchową „Leśne Skrzaty” i dwie drużyny harcerskie: 13. „Bratnie Dłonie” i 16. „Bratnie Serca”. Pierwsza z nich we wrześniu będzie świętowała swoje 95-lecie. Przewodniczącym szczepu jest hm. Grzegorz Dworok. 

Liczby

Obecnie Hufiec Ziemi Rybnickiej mający swoją siedzibę w budynku A Kampusu przy ul. Rudzkiej liczy 102 zuchów (do 10 lat), 266 harcerzy (od 10 do 21 lat) oraz 102 instruktorów i seniorów harcerstwa.

GROMADY ZUCHOWE

• 4. GZ Komnata Tajemnic - zbiórki we wtorki o godz. 14.40 w Zespole Szkolno-Przedszkolnym nr 4 w Golejowie (sala 109); kontakt: WYŚLIJ WIADOMOŚĆ
• Załoga Wilczków 6. HDŻ Szóstkowe Żywioły - zbiórki w soboty o godz. 9.00 na stanicy 6. HDŻ nad Zalewem Rybnickim; kontakt: WYŚLIJ WIADOMOŚĆ
• 11. GZ Leśne Skrzaty - zbiórki we wtorki o godz. 16.00 w harcówce przy Szkole Podstawowej nr 20 w Rybniku-Gotartowicach; kontakt: WYŚLIJ WIADOMOŚĆ
• 26. GZ Tropiciele Przygód - zbiórki w soboty o godz. 9.00 w Zameczku w Czernicy (gmina Gaszowice); kontakt: weronika.toman@ zhp.net.pl

DRUŻYNY HARCERSKIE

• 2. DH Śpiący Rycerz - zbiórki w soboty o godz. 12.00 w harcówce przy OSP Golejów, a przy dobrej pogodzie na górze Grzybówka; kontakt: WYŚLIJ WIADOMOŚĆ
• 6. HD Żeglarska - zbiórki w soboty w godz. 9.00-13.00 na stanicy nad Zalewem Rybnickim; kontakt: WYŚLIJ WIADOMOŚĆ
• 9. DH Kremenaros - zbiórki w soboty o godz. 10.00 w harcówce przy ul. Chrobrego; kontakt: WYŚLIJ WIADOMOŚĆ
• 10. DH Śląskie Skauty - zbiórki we wtorki o godz. 16.30 w świetlicy osiedlowej przy przedszkolu nr 10 w Czerwionce-Leszczynach; kontakt: WYŚLIJ WIADOMOŚĆ
• 13. Ratownicza DH Bratnie Dłonie - zbiórki w piątki w godz. 18.00 w harcówce przy Szkole Podstawowej nr 20 w Rybniku-Gotartowicach; kontakt: WYŚLIJ WIADOMOŚĆ
• 16. HD Pożarnicza Bratnie Serca - zbiórki w piątki o godz. 16.00 w harcówce przy Szkole Podstawowej nr 20 w Rybniku-Gotartowicach; kontakt: WYŚLIJ WIADOMOŚĆ
• 17. DH Salamandra - zbiórki w czwartki o godz. 17.30, w soboty o godz. 10.00 i 12.00 w Szkole Podstawowej w Jejkowicach, a także w Zameczku w Czernicy w soboty o godz. 11.00; kontakt: WYŚLIJ WIADOMOŚĆ
• 20. DH Ad Astra - zbiórki w czwartki o godz. 17.30 (zastęp harcerzy) oraz w piątki o godz. 17.30 (zastęp harcerzy starszych) w remizie OSP w Suminie; kontakt: WYŚLIJ WIADOMOŚĆ
• 33. Drużyna Wędrownicza Dracones - zbiórki w soboty o godz. 15.30 w harcówce przy ul. Chrobrego w Rybniku; kontakt: WYŚLIJ WIADOMOŚĆ
• 34. DH Watra - zbiórki w soboty o godz. 10.00 w harcówce przy Szkole Podstawowej nr 34 w Rybniku; kontakt: maja.kaczmarek@zhp.net.pl

KRĘGI

• Krąg Wapienica - działa przy ośrodku obozowym rybnickiego hufca w Bielsku-Białej - Wapienicy; kontakt: WYŚLIJ WIADOMOŚĆ
• Krąg Instruktorski przy 6. HDŻ - składa się głównie z byłych członków 6. HDŻ i wspiera poczynania rybnickich wodniaków
• Krąg Seniora - gromadzi seniorów rybnickiego harcerstwa
• Krąg Powroty - kontakt: marzena.bluszcz@zhp.net.pl