- Od umiejętności zabrania głosu zaczyna się budowanie społeczeństwa obywatelskiego. Jeżeli od najmłodszych lat nie będziemy uczyć dzieci sztuki dialogu, argumentacji, wnioskowania i szacunku do rozmówcy, to w dorosłym życiu spotkamy się z niestety z krzykiem, frustracją i niską kulturą obywatelską - mówi Judyta Mojżesz-Zimonczyk ze Stowarzyszenia Oświatowego „Rodzice-Dzieciom”, które prowadzi w Rybniku Społeczną Szkołę Podstawową oraz… dwa ogólnomiejskie projekty.

Pierwszy - „Strefa Aktywnej Młodzieży” adresowany jest do młodych ludzi w wieku 13-20 lat, którzy uczą się działania oraz tworzenia własnych projektów prospołecznych i proekologicznych. Drugi - „Rybnik - tu dzieci i ryby mają głos!”, dedykowany jest już znacznie młodszym - uczniom klas 1-3 szkół podstawowych. Projekt rozpoczął się przed rokiem w październiku, a 22 listopada w rybnickiej bibliotece przyszła pora na podsumowania. 

Konkluzja jest jedna - nawet dzieci w wieku 7-9 lat mogą się uczyć umiejętnego dyskutowania i argumentowania. I potwierdzili to trzecioklasiści społecznej podstawówki - Marta, Lilka, Mila, Krysia, Maja, Filip, Mikołaj i Wojtek, którzy debatowali z nauczycielkami z rybnickich szkół: Beatą Kompanowską, Agnieszką Kaczyńską i Magdaleną Brudny oraz Anną Skiendziel, trenerką, nauczycielką i koordynatorką projektów edukacyjnych, w tym tych, dotyczących debat oksfordzkich. A debata, do której przygotowała uczniów nauczycielka Hanna Palenga, nosiła tytuł „Tylko rodzice wiedzą, jak wygląda porządek”.

- Dzieci mają prawo do swojego porządku, bo to jest nasz pokój i dorośli nie mogą mieć do nas pretensji, że mamy tam bałagan. - Rodzice mają swój porządek w swoim pokoju, a my mamy swój w swoim. - Po to ktoś wymyślił prawa dziecka, by ich używać. - Porządek według dzieci to coś innego niż porządek według dorosłych - to tylko część argumentów przytaczanych przez dzieci.

Z kolei dorośli przekonywali, że dzieci mają nie tylko prawa, ale też obowiązki, a nieporządek oznacza niepotrzebną stratę czasu.

- A co z pozostawionym w pokoju ogryzkiem czy kanapką, która ma już zielony nalot? - pytały nauczycielki. - My w ten sposób eksperymentujemy - odpowiadały rezolutne dzieci. 

Uczestnicy byli pod wrażeniem sposobu prowadzenia debaty przez dzieci, które nie wchodziły sobie i innym w słowo, odpowiadały na temat, słuchały innych i były bardzo odważne. 

Był projekt jest strategia 

Dobiegający końca projekt „Rybnik - tu dzieci i ryby mają głos!” finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich w ramach Programu Aktywni Obywatele - Fundusz Regionalny, to nie tylko debaty i wsparcie klas 1-3, ale także diagnoza i stworzenie założeń do lokalnej polityki dotyczącej młodzieży. 
- Chcieliśmy stworzyć dokument, który ma być pewnym drogowskazem - mówi Michał Naczyński, koordynator projektu, o strategii „Głos młodych”, którą na podstawie wywiadów i badań prowadzonych wśród rodziców dzieci, młodzieży szkolnej i dorosłych do 26 roku życia opracował zespół złożony z przedstawicieli organizacji pozarządowych, urzędu miasta, szkół, ale przede wszystkim młodzieży. Strategia ma posłużyć urzędnikom, nauczycielom i organizacjom do współpracy, kreowania warunków życia i nauczania w Rybniku oraz do realizowania działań i projektów na rzecz dzieci i młodzieży.

- W strategii rekomendujemy przede wszystkim integrację działań i komunikację. Pracując z młodzieżą z całego miasta, okazuje się, że w każdej dzielnicy i szkole są inne warunki i standardy pracy. Dlatego dobrze byłoby je zunifikować. Młodzi mówią nam też, że brakuje im miejsca, w którym mogliby się spotykać z młodzieżą z innych dzielnic. Obok Kampusu czy deptaka, popularnym miejscem ich spotkań jest, co bardzo nas zaskoczyło, parking wielopoziomowy. Lubią tam przesiadywać, bo jest mało ludzi, jasno, nikt ich nie wygania i są kamery, więc czują się bezpiecznie. Co do komunikacji, to zauważyliśmy, że wiele informacji nie dociera do młodych ludzi, bo nie obserwują oni tych samych kanałów komunikacyjnych i profili, co my, dorośli, stąd pomysł na stworzenie platformy medialnej prowadzonej przez młodzież dla młodzieży - mówi Michał Naczyński. 

W strategii „Głos młodych” znalazło się 29 zaleceń - od angażowania młodzieży w najróżniejsze działania, odejście od fasadowości samorządów klasowych i szkolnych, po inicjatywy na rzecz zdrowia psychicznego i promowanie wolontariatu.

- Wśród zaleceń jest też kilka innowacyjnych pomysłów, jak powołanie lokalnych rzeczników praw ucznia działających na terenie szkół - mówił Michał Naczyński. 

Projekt „Rybnik - tu dzieci i ryby mają głos!” zakończyła debata prowadzona przez Annę Rycman, prezeskę Stowarzyszenia Oświatowego „Rodzice-Dzieciom”, która wspólnie z Anną Skiendziel, Hanną Palengą, Magdaleną Brudny i Justyną Kampka-Walą szukała odpowiedzi na pytanie, po co uczymy dzieci debatować?

Rybnik - tu dzieci mają głos!

10 zdjęć

To jedyny taki projekt w Polsce, a kto wie czy nie w Europie, w którym dzieci w wieku 7-9 lat uczą się debatowania. Ale to nie wszystko - dzięki projektowi „Rybnik - tu dzieci i ryby mają głos!” realizowanemu przez lokalne Stowarzyszenie Oświatowe „Rodzice-Dzieciom” i miasto, powstała też miejska strategia „Głos Młodych”. O efektach projektu rozmawiano 22 listopada w bibliotece, w czasie konferencji podsumowującej roczne działania, a trzecioklasiści społecznej debatowali z nauczycielami na temat porządku.