5 najlepszych biografii nominowanych do Górnośląskiej Nagrody Literackiej "Juliusz"

- Kocham czytać biografie. One uspokajają, pokazują, że nie byliśmy pierwsi z naszymi traumami, lękami, radościami. Byli ludzie, którzy przeżywali to wszystko przed nami. Czytając biografie, uczymy się świadomie radzić sobie z tym, co w naszym życiu piękne, radosne, i co przynosi smutek, rozpacz. Wychodzimy z samotności, to terapia - mówiła niedawno na spotkaniu w rybnickiej bibliotece Joanna Chmura, psycholożka i terapeutka, autorka książki „To nawet lepiej. Jak obracać trudności w szanse”, wielbicielka biografii.

W gorącą czerwcową sobotę 15 czerwca zjechali do Rybnika z całej Polski jurorzy i jurorki Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz” - nagrody za biografię roku: tłumaczka i biografistka Anna Arno z Krakowa, krytyczka literacka prof. Bernadetta Darska z Olsztyna, Ewa Niewiadomska, redaktorka Radia Katowice, dziennikarka Agata Passent z Warszawy i profesorowie z Katowic: Tadeusz Sławek i Zbigniew Kadłubek.

Ta wręczana od 9 lat nagroda fundowana przez prezydenta Rybnika i towarzyszące jej spotkania, warsztaty i spektakle w ramach Rybnickich Dni Literatury spowodowała, że niezwykle popularny wśród czytelniczek i czytelników gatunek literacki zyskał większą uwagę krytyków, a Rybnik dołączył do miast „literackich” takich jak Sopot, Warszawa, Kraków, Wrocław, Gdynia, Łódź czy Wisła - czyli tych, w których odbywają się prestiżowe festiwale i konkursy. To ostatnie miasto i odbywający się w nim Festiwal Słowa im. Jerzego Pilcha „Granatowe Góry” są zresztą partnerem rybnickiego „Juliusza”.

Jurorki i jurorzy mieli w tym roku nie lada zadanie: nie było łatwo wybrać z zakwalifikowanych do konkursu 49 książek pięć najlepszych. Najpierw wybrali 15, a po dwóch godzinach dyskusji zdecydowali się nominować do finału pięć:

• Beata Dżon, Michał Olszewski „Ptaki krzyczą nieustannie. Historia Günthera Niethammera, esesmana i ornitologa z Auschwitz”, Wydawnictwo Czarne 
• Aleksander Kaczorowski „Babel. Człowiek bez losu”, Wydawnictwo Czarne 
• Dorota Karaś, Marek Sterlingow „Ur ban”. Biografia, Wydawnictwo Znak 
• Anna Kaszuba-Dębska „Przybyszewska/Pająkówna. Głuchy krzyk”. Wydawnictwo Marginesy
• Rafał Księżyk „Śnialnia. Śląski underground”, Wydawnictwo Literackie

- Wśród nominowanych książek jest wspaniała, klasyczna biografia autorstwa laureata Juliusza z 2019 roku - Aleksandra Kaczorowskiego, ale i biografia zbiorowa grupy artystów z Katowic. Jest trzymająca w napięciu od pierwszej do ostatniej kartki biografia Urbana, który ciągle budzi gorące emocje i dzieli Polaków, ale też wstrząsająca podwójna historia partnerki i córki młodopolskiej „gwiazdy” Stanisława Przybyszewskiego. Jest w końcu opowieść o banalnym złu, czyli historia ornitologa z Auchwitz - mówi dziennikarka, dyrektorka rybnickiej biblioteki Aleksandra Klich, sekretarzyni i jurorka „Juliusza”.

I dodaje:

- Jeśli ktoś mnie pyta, czy biografie są aktualne, odpowiadam, że tegoroczne nominacje są tego najlepszym dowodem. Biografia Babla Kaczorowskiego wiele tłumaczy, jeśli nie rozumiemy, skąd bierze się rosyjska agresja, Niethammera - jak budzi się zło w zwykłych ludziach. Jedna i druga książka są niezwykle aktualne w kontekście tego, co dzieje się za naszą wschodnią granicą. Podwójna biografia Pająkówny i Przybyszewskiej przywraca głos ofiarom przemocy, a „Urban” to historia Polski ostatnich prawie stu lat, a szczególnie PRL-u, z którego długo się nie wyzwolimy. No i „Śnialnia” - dowód, że w każdych czasach ludzie szukają miejsc, w których można się schronić. I im się to udaje.

12 października podczas gali w Teatrze Ziemi Rybnickiej dowiemy się, kto napisał najlepszą biografię 2023 roku. Laureat otrzyma 50 tys. złotych

• Konkurs jest częścią Rybnickich Dni Literatury, a towarzyszą mu wystawy, spektakle teatralne, spotkania z pisarkami i pisarzami, warsztaty oraz spotkania dla najmłodszych, w tym wydarzenie „Gabinet doktora Rogera. Literatura i medycyna” dofinansowane w ramach programu Narodowego Centrum Kultury.
• Juliusz Roger był lekarzem, tłumaczem, etnologiem, zbieraczem pieśni śląskich, ekologiem, entomologiem i działaczem społecznym. Przyjechał z Niemiec na Śląsk w 1847 roku, żeby pomóc rudzkiemu księciu Wiktorowi walczyć z epidemią dżumy, która dziesiątkowała rybnickie i raciborskie wioski. Zainicjował budowę kilku szpitali, w tym w Rybniku. Zginął w niewyjaśnionych okolicznościach na polowaniu w rudzkich lasach.
• Patronami medialnymi tegorocznego konkursu na biografię są: Polska Agencja Prasowa, „Gazeta Wyborcza” i „Gazeta Rybnicka”.
• Wszystkie nominowane książki można wypożyczyć w rybnickiej bibliotece i kupić w Księgarni Orbita na rybnickim rynku.

KONKURS Która z pięciu nominowanych książek po winna wygrać i dlaczego? Napisz na adres: promocja@biblioteka.rybnik.pl. Autorka lub autor najlepszej recenzji otrzyma zestaw 10 książek-biografii. Trzy wyróżnione recenzje nagrodzimy zestawami po trzy książki. Piszcie do 31 sierpnia. Recenzje powinny mieścić się w 3 tysiącach znaków. Pełny regulamin znajduje się na stronie www.biblioteka.rybnik.pl/ regulaminy