Z ankiet do uchwały o parku kulturowym

Nazwa jest nieco myląca, bo nie chodzi o budowę nowego parku, ale o wytyczenie w śródmieściu obszaru, w którym w przestrzeni publicznej będą obowiązywać precyzyjne zasady dotyczące m.in. sklepowych szyldów, ekspozycji reklam czy ustawiania urządzeń zarobkowo-rozrywkowych. Chodzi bowiem przede wszystkim o szeroko rozumiany ład i estetykę, o właściwe wyeksponowanie budynków i obiektów zabytkowych oraz o walkę z wybujałą, a jak się w praktyce okazuje, często nieskuteczną, reklamą wizualną.
Od połowy czerwca trwała wielowymiarowa kampania informacyjna, której tematem był planowany park kulturowy. Najpierw starano się dotrzeć do jak największej liczby mieszkańców z podstawową informacją o tym, czym ów park jest i co miałby zmienić. Kluczowym elementem tej kampanii był dialog z mieszkańcami, ale też przedsiębiorcami prowadzącymi na terenie przyszłego parku kulturowego swą działalność gospodarczą. Dla tych ostatnich magistrat zorganizował nawet wyjazd studyjny do Krakowa, gdzie w warunkach parku kulturowego funkcjonują cztery obszary miasta m.in. Stare Miasto i Nowa Huta. Jednym z najważniejszych przedsięwzięć było zebranie przy użyciu ankiet (internetowych i tradycyjnych papierowych) opinii i uwag mieszkańców Rybnika, przedsiębiorców, a nawet turystów i mieszkańców ościennych miejscowości.

- Udało się nam zrealizować z nawiązką ambitny plan zebrania 1000 ankiet. Zebraliśmy ich 1270! Następnie wszystkie dane, opinie i komentarze zostały przekazane do Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków w Urzędzie Miasta Rybnika w formie rekomendacji, które pozwolą jak najlepiej przygotować projekt uchwały o utworzeniu parku kulturowego Centrum Starego Rybnika - mówi dr Małgorzata Tkacz-Janik, która jako członkini Zespołu zadaniowego ds. powołania parku kulturowego, koordynowała kampanię informacyjną.

Ankiety przygotowane zostały z myślą o czterech grupach docelowych :
• ankieta dla dzieci do lat 5 (papierowa) - zebrano 79 ankiet, z których wynika, że dzieci najbardziej cenią sobie pobyty w bibliotece oraz spacery nad rzeką
• ankieta dla młodzieży w wieku od 16 do 24 lata (elektroniczna i papierowa) - zebrano 423 ankiety
• ankieta dla mieszkańców i turystów (elektroniczna i papierowa) - zebrano 717 ankiet
• ankieta dla turystów (papierowa) - zebrano 55 ankiet.

- Przywrócenie ładu przestrzennego regulacjami zawartymi w uchwale rady miasta bez zrozumienia i akceptacji społecznej nie przyniesie na dłuższą metę oczekiwanych rezultatów. To w końcu głównie mieszkańcy i przedsiębiorcy mają być odbiorcami tego przedsięwzięcia oraz uczestnikami codziennego życia w tej chronionej przestrzeni, jaką będzie park kulturowy. Dlatego zależało mi, by zebrać jak najwięcej opinii, w oparciu o które stworzymy uchwałę w sprawie parku kulturowego - mówi prezydent Rybnika Piotr Kuczera. - Konieczny będzie tu kompromis, wzajemne zrozumienie celów i mechanizmów działania - mam nadzieję, że poprzez dialog wszystko to osiągniemy. Podstawą wspólnego myślenia jest przeświadczenie, że Centrum Starego Rybnika to obszar, który może być kołem zamachowym dla rozwoju różnych celów społecznych i ekonomicznych. Jestem przekonany, że powstanie parku kulturowego będzie sprzyjać rozwojowi turystyki, usług około turystycznych, edukacyjnych, kulturowych, a także przyczyni się do integracji i budowania nowej, bardziej zintegrowanej wspólnoty miejskiej - dodaje prezydent Kuczera.

4 grudnia podczas spotkania prasowego w rybnickim magistracie przedstawiono wynikające z ankiet wnioski. Dotyczą one poprawy estetyki przestrzeni miejskiej, uporządkowania krajobrazu oraz zachowania dziedzictwa kulturowego Rybnika i jego lepszego wykorzystania z pożytkiem dla przedsiębiorców i mieszkańców oraz innych tzw. użytkowników miasta.

- Mieszkańcy lubią Rybnik, są dumni z jego zabytków i chętnie wymieniają najciekawsze ich zdaniem miejsca oraz te, w których lubią spędzać czas wolny. Dostrzegają jednak również, że aby można było w pełni docenić jego urok, potrzebne są działania, które poprawią estetykę miasta. Wspominają o potrzebie uporządkowanie przestrzeni pomiędzy budynkami i stworzenia strategii prac remontowo-konserwatorskich zabytkowej zabudowy. Chcą też ujednolicenia reklam - oto najważniejsze, zdaniem mieszkańców, potrzeby wizerunkowe miasta - dodaje dr Małgorzata Tkacz-Janik.

Oczywiście ankiety wypełnili nie tylko zwolennicy powstania parku kulturowego. Jego przeciwnicy zwracali uwagę na koszty, które przedsiębiorcy i handlowcy będą musieli ponieść dostosowując witryny, szyldy i reklamy do wymogów parku kulturowego. Zwolennicy przytaczali natomiast argumenty związane z estetyką i wyglądem Śródmieścia. 80 proc. respondentów dostrzega potrzebę poprawy jeśli chodzi o sposoby prezentowania reklam.

Miejski konserwator zabytków dr inż. arch. Henryk Mercik zajmie się teraz przygotowaniem projektu stosownej uchwały rady miasta, w sprawie stworzenia parku kulturowego, w oparciu o przekazane mu rekomendacje. Wszystko wskazuje na to, że projekt będzie gotowy w lutym.

- Projekt uchwały będzie zawierał rekomendacje wynikające z analizy uwag i propozycji mieszkańców. Chcieliśmy, by ta uchwała sporządzona została w oparciu o głosy mieszkańców oraz przedsiębiorców prowadzących tutaj biznesy, by była to uchwała „uszyta na miarę” Centrum Starego Rybnika. Kampania informacyjna, w tym ankietyzacja, i zdobyte w jej trakcie głosy mieszkańców to umożliwiają. Stworzony w ten sposób projekt uchwały zostanie oczywiście także przedstawiony do konsultacji społecznych - przypomina miejski konserwator Zabytków dr. inż. arch. Henryk Mercik.

Opinie z ankiet (pisownia oryginalna):

- Rybnik, ścisłe centrum, wyróżnia się na tle śląskich miast zagospodarowaniem przestrzeni, ładem i dbałością o estetykę, jednak zdecydowanie na niekorzyść wpływa wszechobecna na drogach dojazdowych szyldoza. Wjeżdżając do Rybnika nikt nie spodziewa się tak urokliwego centrum. Park kulturowy starego Rybnika mógłby poprawić ogólną estetykę miasta, uwypuklić piękno zabytków, jak i zaułki starego miasta, dopieścić to, co jeszcze wymaga poprawy, odnowy, zazielenienia.

- Estetyka nie jest kwestią gustu, obserwując centra polskich miast, nie tylko Rybnika, można zauważyć, że nieład reklamowy jest jedną z naszych największych zmór. Niestety wielu przedsiębiorców wciąż żyje w przekonaniu, że więcej i bardziej kolorowo znaczy lepiej, nie mając świadomości, że ich działania są kontrproduktywne i napędzają konkurencję w tworzeniu co raz to bardziej krzykliwych szyldów, gdzie jedynym ograniczeniem jest fantazja autora i ilość miejsca na reklamę. Nie tak powinno to wyglądać. Powinniśmy razem zadbać o estetykę wspólnej przestrzeni dla dobra miasta, mieszkańców, w tym również przedsiębiorców.

Park Kulturowy, to jedna z form prawnych ochrony dziedzictwa w Polsce, na mocy ustawy o ochronie zabytków i opiece na zabytkami. Ustanowienie Parku Kulturowego „Centrum Starego Rybnika” może poprawić skuteczność ochrony, standard życia i gospodarowania w zabytkowych obszarach miasta. Park kulturowy jest formą obszarową, chroniącą obszar mający historyczny rodowód, na którym nie muszą się znajdować tylko obiekty zabytkowe, ale również układ zieleni, przyroda oraz współczesne budynki i obiekty. W ciągu ostatnich 20 lat powstało w Polce 41 parków kulturowych, w tym cztery w województwie śląskim.